Woordenboek automatisering

Het is, aldus het Woord vooraf, uitgevoerd in handig zakboekjesformaat. Handig, want: U kunt het dus altijd bij de hand hebben om snel de betekenis van een bepaald begrip op te zoeken. Vertalingen en verklaringen van Engelstalige begrippen, op het gebied van automatisering, anno 1985. Om helemaal volledig te zijn, aldus de ondertitel: Vertalingen en verklaringen van Engelstalige begrippen en afkortingen op het gebied van computers, telecommunicatie en kantoorautomatisering.

Het begon allemaal net een beetje 'in' te komen die computers, dus dit soort boekjes, uitgegeven door de Koninklijke PBNA, waren heel gewild. Mijn exemplaar scoorde ik vorig jaar tijdens de boekenmarkt van Deventer, als oud exemplaar van de bibliotheek. Maar ik denk, dat het overal stond, dertig jaar geleden. Want zo oud is het dus ondertussen al. En als er ergens veel veranderd is, dan is het wel op het gebied van computers, telecommunicatie en kantoorautomatisering. Wordt het eigenlijk nog wel zo genoemd? Het is iets vanzelfsprekends geworden. Computers en wat daar allemaal bij komt kijken, het is er gewoon.

Zes jaar na het verschijnen van dit boekje begon ik aan de bibliotheekopleiding. En ook daar maakte het vak informatica, zoals het intussen was gaan heten, de dienst uit. Ik heb zelfs nog een werkstuk over kantoorautomatisering moeten maken, wat in die paar jaar tijd een gigantisch vakgebied was geworden. Een niet te overzien vakgebied zelfs, waarbij het al snel de vraag werd: wát willen we dan van kantoorautomatisering onderzoeken?

Dat informatica, het veranderde elk leerjaar van vorm en inhoud. We begonnen met dwarsdoorsnedes van een fax en een printer, met WP5.1, dBase 4 en programmeren in Pascal. Dat werd van tafel geveegd, want programmeurs hoefden we niet te worden. Toen werd het: structuur- en stroomdiagrammen maken. Heette het niet SDW? Ik ben het gelukkig allemaal al weer vergeten. Omdat het elk jaar weer tijd was voor iets volkomen nieuws, mócht ik alles ook meteen weer vergeten. Behoorlijk frustrerend, als je voor een tentamen zakt, waarvan de lesstof een jaar later al weer achterhaald was. Ik moest het weer vergeten, zodra ik het tentamen had gehaald. Want het was achterhaald. En achterhaald zou mijn kennis blijven. Ook toen ik gediplomeerd van school ging.

Ergens rond de eeuwwisseling heb ik nog een Woordenlijst Internet van het web geplukt en geprint. Dat was in de tijd dat websites bouwen in de mode kwam en ik, als informatiespecialist, toch ook wel iets van de techniek er van wilde weten. Maar ook dat werd na een paar jaar onbegonnen werk. En nu, nu heb ik steeds vaker heimwee naar dit soort boekjes, met beknopte overzichten. Gewoon op papier, niet digitaal, waar je door de vele links en banners steeds weer afgeleid wordt. Wat zocht ik nou ook alweer? Waarom ben ik hier terecht gekomen? Geen idee, wat ik hier nou kwam doen. Die vragen had je niet, anno 1985, met een boekje als dit. Je wist waar je naar op zoek ging, als je het open sloeg.

Ik bezit de eerste druk. In 1988 werd er al een derde, geheel herziene druk uitgegeven. Tien jaar later verscheen het op CD ROM, met als ondertitel: CD-ROM voor de automatiseringspraktijk. Om in 2000 nogmaals te worden uitgegeven, nu met als ondertitel: CD-ROM voor de taalpraktijk. Die editie verscheen jaarlijks, zo meldt de kb-catalogus, maar is tegelijkertijd niet verder verschenen. Het was dus de intentie, om het jaarlijks te laten verschijnen. Maar dat is er niet meer van gekomen.

Zo'n titelbeschrijving alleen al, zegt heel veel, over hoe het vakgebied veranderde. Hoe een boek in drie jaar tijd totaal verouderd kan zijn, wordt vervangen door een CD-ROM om beter op de actualiteit in te kunnen springen, totdat ook dat niet meer lukt. Waarschijnlijk houdt nu iedereen zijn automatiseringskennis bij zoals ik dat doe: heel veel proberen. Als als je tijd en zin hebt, tenminste. En anders maar laten voor wat het is. Zonder te weten wat iets betekent, waarom het zo werkt of juist niet. Het valt allemaal niet meer te volgen, zo snel als het gaat. Dat moet je ook niet willen.