29 december 2013

Liëtte vliegt

Hoe oud het precies is, weet ik niet. Ik vond het boek niet terug in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek. Het is een serie van West-Friesland, voor meisjes van 12 tot 14 jaar. De serie heeft verder geen naam. Er staat op de titelpagina nog een wapen van de uitgever. Een Nederlandse leeuw, met rondom de tekst: Uyter Maete Waecksaem. In de loop van de jaren zestig zou dit merkteken van de titelpagina verdwijnen.

Het verhaal gaat over Liëtte, maar eigenlijk nog meer over haar familie en de familie van een bevriend echtpaar. Vader Van Haeften en vader De Waard zijn beiden gezagvoerder bij de KLM. Liëtte van Haeften en Mira de Waard zitten samen in de tweede van de HBS en worden tijdens de Engelse les bij de directeur geroepen. De Enschedé, het vliegtuig van vader De Waard is vermist. Het had moeten landen in Athene, maar dat is niet gebeurd. Na een hoofdstuk vol spanning blijkt het vliegtuig terecht. Het heeft een noodlanding moeten maken op Cyprus, waarna het in stukken is gebroken. Alle 38 passagiers zijn in veiligheid, maar in een poging de stewardess en de marconist te redden, wat gelukt is, heeft vader de Waard zijn linker hand verloren. Hij zal nooit meer kunnen vliegen.

Moeder De Waard vliegt naar hem toe, in het ziekenhuis van Lanarka. En intussen verblijven Mira en haar broers Hans en Ton bij moeder Van Haeften. Als het Pinksteren wordt, mag vader De Waard terug naar huis. En gaan ze hem halen, met het vliegtuig. Liëtte, haar moeder, Ton, Mira, Hans en Ruurd. Ze knopen er tevens een paar dagen Rome aan vast. Ze vliegen immers gratis, als familie van een gezagvoerder. Moeder Van Haeften zag het eerst niet zitten, maar blijkt het al gauw geweldig te vinden. Zo maar uit het niets blijkt Liëtte ook nog jarig. En uiteindelijk keren ze met zijn allen terug.

Als de families thuiskomen, blijkt ook vader Van Haeften weer terug van zijn vlucht. Hij heeft een taart uit Amerika meegebracht, maar koffie heeft hij nog niet gezet. 'Dat is vrouwenwerk', vindt hij. En vader wordt niet tegengesproken. Kennelijk vond de schrijfster dat ook.

Het is een boek om bij weg te dromen, voor meisjes van 12 tot 14. Het gaat over school, vriendschap en zelfs over het geloof. Tijdens de angst om vader De Waard kan Mira en haar familie op haar geloof terug vallen. Liëtte kan dat niet. Haar moeder gelooft niet en heeft haar kinderen ook niet zo opgevoed. Vader gaat nog wel naar de kerk en Ruurd gaat  vrijwillig met hem mee. Liëtte zou het ook graag willen, als ze eerlijk is.

Ina van Velsen heeft zich niet zo goed raad geweten met de personage van moeder Van Haeften. Ze is kleinzielig, niet dapper, niet gelovig maar ook weer mans genoeg om drie kinderen te logeren te vragen en met vijf kinderen door Rome te trekken. Ze blijkt kunstschilder te zijn, maar tegelijkertijd ook een goede huisvrouw. En ze is niet gelovig. Tegelijkertijd wordt dochter Liëtte wel erg bij alles betrokken. Vader vraagt haar geregeld goed voor moeder te zorgen, als hij zelf moet vliegen. En dat terwijl ze pas veertien is.

En verder kan er heerlijk gedroomd en gefantaseerd worden over vliegtuigen. Dakota's, Constellations, Convairs en Skymasters. Vader Van Haeften gaat aan het eind van het verhaal zelfs twee maanden naar Amerika. Om straalvliegtuigen te bestuderen. Want uiteindelijk zal de KLM toch ook vliegtuigen met zo'n motor in gebruik nemen. Maar eerst zullen ze toch nog moeten worden getest. En dat mag vader Van Haeften doen. Voor vader De Waard is dan al een nieuwe baan geregeld. Hij wordt assistent-chef en later chef van de vliegdienst. Ja, hij moet een hand missen, maar hij is er toch nog. En als vader De Waard er zo gewoon over doet, over zijn handicap, waarom zouden de kinderen er dan anders over doen?

Vader naar Amerika, moeder de rust gevonden en het gezin De Waard herenigd. Zo eindigt het verhaal. Een verhaal over vliegen, maar toch ook weer niet. Een verhaal dat spannend wordt, maar niet echt. Het gaat over een vakantie en over vriendschap met een oudere jongen, Hans de Waard, in dit geval, die geen liefde wordt. Dat kan ook niet, Liëtte is pas vijftien. Voor dat soort meisjes werd toen nog niet over de liefde geschreven. Maar dat je vriendschap met een jongen kunt hebben, dat wilde de schrijfster toch wel alvast aan haar lezertjes meegeven. Het zijn de kalme, rustige jongens, die weten wat ze willen, en goed kunnen leren. Daarmee moet je als meisje vriendschap sluiten. Zij vragen je later ten huwelijk. Daar hoef je dan alleen nog maar ja op te zeggen.

03 december 2013

Het nieuwe fotografieboek voor de jeugd

Jeugd, dat betekent zowel jongens als meisjes. Maar achter in het boek staat te lezen welke boeken er nog meer in de Jongens Hobby-serie zijn verschenen. Niks meisjes dus. Voor jongens alleen. Meisjes kunnen blijkbaar niet fotograferen. Of Borrebach vond van niet. 

Op de keerzijde van de kaft zit een sticker geplakt. F 55, zo staat er. En daar onder: Aangeboden door de directie van de MAASBODE-PERS als prijs voor Uw inzending in de Fotowedstrijd 1955. Rotterdam, oktober 1955. Het boek heeft dus ooit als prijs gediend.

Uw inzending. Als zestien, zeventienjarige jongen werd je blijkbaar gevousvoyeerd, in die tijd. En het moet dus een boek uit de jaren vijftig zijn. En de Maasbode blijkt een van de voorlopers van HP / De Tijd te zijn, iets wat ik niet wist, maar wel zo gevonden had.

Wie Hans Borrebach was, weet ik wel. Een illustrator / fotograaf. En voor wie het nog niet wist, in dit boek staat zelfs een advertentie van zijn bedrijf, op de laatste pagina van dit boek. Studio's Hans Borrebach, Scheveningseweg 82 (hoek Frankenslag) DEN HAAG. Portretten Kinderopnames Modefoto's Technische Foto's Foto-illustraties Reclame foto- en tekenwerk. Telefoon 01700-55.56.57

Over zijn voornaamste inkomstenbron, de illustraties van meisjesboeken, geen woord. Het heeft ook geen relatie met dit boek, vandaar dat hij het misschien achterwege liet. Borrebach zou nog veel meer fotoboeken schrijven, ook allemaal bij uitgeverij Veen, maar deze advertentie ben ik naderhand nergens meer tegengekomen.

Of dit zijn allereerste fotoboek is? Volgens Fotografen.nl is het uit 1951. Dan zou het inderdaad wel eens zijn allereerste boek over fotografie kunnen zijn. In de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek kwam ik het boek niet tegen. Misschien is het niet officieel geregistreerd. Hoe dan ook, het is helemaal opgebouwd volgens het stramien dat hij bij de vele andere boeken over fotografie bij Veen ook zou gebruiken. Ook dit boek is Van talrijke foto's en schema's voorzien, vervaardigd door de auteur. 

Behalve een index op alfabet, is er ook nog een lijst van fotopagina's, in Romeinse cijfers. In die tijd was een boek met 'platen' op glanzend papier ook nog bijzonder genoeg om apart te vermelden. Na de foto pagina's volgt nog de inhoudsopgave. Met de zo bekende pakkende titels, hier en daar met aanhalingstekens boven en onder - wat ik al niet eens meer getypt krijg! -  om ze nog extra te benadrukken.

De fotografie als "hobby". Wat er bij de inrichting van een eenvoudige "donkere kamer"  komt kijken. Iets over flesjes en chemische stoffen. Het vergroten in de practijk. In de jaren zestig zou hij elke titel weer apart in een boek gaan behandelen. En de toonzetting iets volwassener maken. Daarom alleen al is dit boek leuk om te hebben. Omdat het een van zijn eersten is, over fotografie. En omdat ik nu weet, wat de uitgeverij nog niet kon vermoeden: er zouden er stapels van geschreven worden, allemaal door Borrebach.

Nog even over die Jongens Hobby serie. Daaruit kun je anno nu goed opmaken, waar de jongens zich voor zestig jaar terug voor interesseerden.  Er is een Spoorwegboek. Een Radioboek. Een Sportboek, een Electriciteitsboek, een Luchtvaartboek, een Chemieboek en een Scheepvaartboek. Bijna allemaal voor jongens. Alleen het fotografieboek en het sportboek is voor de jeugd. Volgens de titel althans.
Wat er voor meisjes te krijgen was? Ik weet niet, of uitgeverij Veen daar titels voor uit gaf. Moet ik me toch eens in gaan verdiepen. Koken, handwerken, knutselen, vrees ik.

Meisjes fotografeerden wel degelijk, in die tijd. De Bezige Bij heeft er een boek voor uitgegeven. Het Meisjesfotografieboek bezit ik ook. Maar daarover een andere keer meer.