Techniek in Nederland in de twintigste eeuw : huishouden, medische techniek

Er stond maar één deel in die naslagkast. Jammer. Waren het er meer geweest, had ik er meer meegenomen. Want dit is een leuke serie. Ik herkende de boeken uit de tijd, dat ik nog mediathecaris op een hogeschool was, en we het daar voor de naslagwerken aanschaften.
De serie werd halverwege de jaren negentig gestart en is tot 2003 voortgezet, zo blijkt uit een speciale website. Ik heb dus nog even door te sparen.

Huishouden en medische techniek, of, zoals op het omslag staat Huishoudtechnologie en medische techniek, is het vierde deel in de reeks en stamt uit 2001. Op het omslag vier sprekende illustraties van reclame en oude Postbus 51 achtige posters. Het exemplaar rechtsboven is zowaar een Borrebach.

Het boek bestaat uit twee delen, die elk apart genummerde hoofdstukken hebben. De Borrebach illustratie komt uit hoofdstuk 4 van het Huishouden-deel: De oorlogseconomie : noodgedwongen vindingrijkheid, 1940-1945. Het pamflet werd gemaakt in opdracht van de overheid. Door gebrek aan de benodigde vetten, was er direct bij het uitbreken van de oorlog schaarste aan grondstoffen voor huishoudelijke zeep. Tegen inlevering van vijf kilo beenderen bij slagerijen kon men buiten het distributie-systeem om een stuk huishoudzeep of een pak waspoeder verkrijgen, zo staat er als bijschrift.

Beide delen zijn zo chronlogisch geordend, tussen pakweg 1900 en 2000. Elk hoofdstuk is geschreven door een team van wetenschappers. En ook de redactie van de reeks heeft een aantal vooraanstaande geleerden in het team zitten. Het is dan ook niet zo maar een reeks boeken, er is een speciale stichting voor opgericht en er is door het Prins Bernhard Cultuurfonds,. het vroegere Anjerfonds, een flinke subsidie voor verstrekt ook. Geld genoeg dus om het goed en gedegen samen te stellen. Dat blijkt al na het lezen van dit ene deel.

Het is gemakkelijk te lezen en er is gedegen onderzoek gedaan. Dat blijkt wel uit de enorme lijst van geraadpleegde bronnen aan het eind van het boek, die ook weer chronologisch per hoofdstuk genummerd zijn. Waar mogelijk is van elke illustratie of foto ook weer de herkomst vermeld. Zo herkende ik een afbeelding als een advertentie uit Ik kan huishouden, en dat staat dan ook keurig als zodanig vermeld.

Het medische deel verhaalt vooral in een aantal hoofdstukken over de doorbraken op medisch gebied. Hoe een huisarts vroeger alles deed en hoe er langzaam specialisten waren. Hoe de medische kijk op het lichaam veranderde. Wat het röntgenapparaat betekende voor de geneeskunde. Het is allemaal minder leuk leesvoer dan het huishouden in de laatste eeuw, maar interessant is het wel.

De andere delen tot zo 2001 ken ik ook. Althans, van het globaal doorkijken. In het begin van het nieuwe millennium was ik bibliothecaris op een hogeschool in Den Bosch. En daar heb ik die reeks nog 'ingewerkt', wat betekende: opnemen in de catalogus en van de juiste stickers voorzien. Ze mochten helaas niet in 'de uitleen' maar waren uitsluitend bestemd voor in de naslagkast. Om het in de trein te gaan lezen was het toch al veel te zwaar en te groot. Maar om er nu een in de kast te hebben, die ik op mijn gemak in de bank kan doorbladeren, dat is toch wel heel leuk.

Zijn er misschien nog bibliotheken, al dan niet van hogescholen, die deze serie in hun collectie hebben en er niets meer mee doen? Die overwegen om ze af te schrijven, om nog maar eens een vakterm uit die tijd aan te halen? Ik hou me aanbevolen. Deze serie is beslist de moeite van het sparen, bewaren en herlezen waard.