31 juli 2016

Door's Groeitijd


Het boek werd voor het eerst uitgegeven in 1929, met illustraties van Freddie Langeler. In de jaren dertig gaf Kluitman het opnieuw uit. Het binnenwerk bleef intact, maar het omslag werd gewijzigd in een exemplaar van Hans Borrebach. Een derde druk, waarbij hij ook illustraties in het boek zelf verzorgde, is niet meer verschenen. Althans, de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek maakt er geen melding meer van.

Als je het verhaal leest, wordt duidelijk waarom. Het was ook voor jaren dertig begrippen al ouderwets. Een meisje dat na de Middelbare Meisjesschool naar de kweekschool gaat en vervolgens onderwijzeres wordt. Dat gegeven zou nog tientallen jaren mee hebben gekund. Het zijn vooral de details, die ook in de jaren veertig al achterhaald waren.

Door is een meisje dat onderwijzeres wordt. Ze geeft les aan kinderen die in klompen naar school gaan en op kousenvoeten de klas in moeten. Er zijn ouders, die zelfs te arm zijn om die klompen voor hun kinderen te kopen. Kinderen uit achterstandswijken, waar geen geld is voor de was of zelfs maar een wasbeurt. Ze zijn er letterlijk te vies om te dicht bij in de buurt te komen. Dat wordt ook echt zo geschreven. Door wil er wel lief tegen doen, maar ze kan het niet. Onderwijzers die kinderen in elkaar slaan, om ze zo te straffen voor het feit dat ze gestolen hebben. Het zou niet moeten mogen, maar wordt getolereerd. Door gaat op kamers kamers wonen en moet haar eten koken in een hooikist.

Nergens komt een auto ter sprake. Door bereikt haar nieuwe woonplaats, waar ze onderwijzeres wordt, als bijrijdster op een boerenkar. Er is nergens telefoon. En al voor je twintigste ben je volwassen genoeg om alles zelf te kunnen. Tante Louise, achterin de zestig, die nu toch echt een oude vrouw wordt. Het zijn allemaal signalen uit die tijd. En als je dat dik tachtig jaar later leest, waan je je echt in een voorbije wereld. Misschien dachten ze in de jaren dertig al zo en moest Borrebach er daarom toen al een omslag voor maken. Modern, voor die tijd. Maar te modern voor het verhaal.

Clara Asscher-Pinkhof, geboren in 1896, is zelf onderwijzers geweest. Ze trouwde in 1919, toen ze al een paar jaar voor de klas stond. Volgens haar biografie heeft ze les gegeven in de Betuwe. Door wordt onderwijzeres in Duursen. Een plaats die niet bestaat, maar ze hebben er wel kersen. En ze praten er dialect. Ik kom zelf uit de buurt van de Betuwe en herkende de taal die de schrijfster de bewoners liet spreken. Het verhaal zou dus heel goed autobiografisch kunnen zijn. Door wil namelijk ook nog schrijfster worden.

Het verhaal mag dan uitgegeven zijn in 1929, het speelt zich zeker twintig jaar eerder af. Toen waren er amper auto's en telefoons. Werd er, zeker op het platteland, nog gekookt met hooikisten. Dat was in de jaren twintig nog niet zo lang geleden, maar in tien jaar later deed het ineens ouderwets aan.

Achterin het boek staat een lange lijst van titels, die in deze serie te verkrijgen zijn, elk met een korte samenvatting. Er zijn veel verschillende illustratoren bij vermeld. Borrebach staat er nog niet tussen. Zijn glorietijd bij Kluitman moest dus nog beginnen. Hij zou er meer dan veertig jaar zijn geld verdienen.

Door's Groeitijd is gratis als PDF te downloaden.

2 opmerkingen:

Bertiebo zei

Ja dat boek heb ik ook. Clara Asscher Pinkhof schreef ook De danseres zonder benen. Een van de mooiste boeken die ik ooit las. Door's groeitijd heb ik ook, met inderdaad de illustraties van Freddie Langeler. De voorkant is raar, maar de illustraties binnenin vind ik prachtig!
Ik heb dit weekend weer wat Hans Borrebachboekjes gevonden. Je kunt de kaften op mijn Pinterest zien: https://nl.pinterest.com/bettievdgriend/hans-borrebach/

Bertiebo zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.